Geschreven door: Francois van Iersel

28 december 2023

Soorten ratten in Nederland: Kenmerken en gewoontes

In Nederland komen vier rattensoorten voor: de bruine rat (Rattus norvegicus), zwarte rat (Rattus rattus), muskusrat (Ondatra zibethicus), en woelrat (Arvicola terrestris). Elk heeft unieke eigenschappen en leefgewoonten. De bruine rat is aanpasbaar en eet ’s nachts granen, zaden en voedselresten. De zwarte rat nestelt hoog in gebouwen en prefereert granen, fruit en zaden. Muskusratten zijn goede zwemmers en eten planten en waterdieren, terwijl woelratten gangen graven en ’s nachts actief zijn, met een dieet van planten en kleine ongewervelden.

Welke verschillende soorten ratten zijn er?

In Nederland komen voornamelijk vier soorten ratten voor: de bruine rat (Rattus norvegicus), de zwarte rat (Rattus rattus), de woelrat (Arvicola terrestris) en de muskusrat (Ondatra zibethicus). Elk van deze soorten heeft unieke kenmerken en leefgewoonten.

Bruine rat

De bruine rat, ook bekend als de Noorse rat, is een van de meest voorkomende ratsoorten in stedelijke en landelijke gebieden. Deze soort rat staat bekend om zijn aanpassingsvermogen aan diverse omgevingen en is de meest bekende rat als het gaat om het bestrijden van ratten.

Bruine rat herkennen

Bruine ratten herkennen doe je aan hun stompe snuit, dikke staart en over het algemeen een stevig lichaam. Ze hebben een geschubde staart en de kleur van hun vacht varieert, maar is meestal een mix van bruin en grijs. Een volwassen bruine rat kan aanzienlijk groot worden. Hij kan namelijk tot 40 centimeter lang worden, exclusief de staart.

Bruine rat kenmerken

• Rassen: Sprague-Dawley rat
• Levensduur: 2 jaar (In het wild)
• Wetenschappelijke naam: Rattus norvegicus
• Gewicht: 140 – 500 g (Volwassen)
• Conserveringsstatus: Niet bedreigd (Stabiel)
• Draagtijd: 21 – 24 dagen
• Hoger taxon: Echte ratten

Bruine rat gewoontes

• Leefwijze: Bruine ratten zijn zeer aanpasbaar en kunnen in diverse omgevingen overleven, zowel binnen als buiten.
• Geslachtsrijp: Worden geslachtsrijp binnen enkele maanden na de geboorte.
• Actief: De bruine rat komt voornamelijk ’s nachts uit zijn hol.
• Voeding: Alleseters, met een voorkeur voor granen, zaden, maar ook afval en voedselresten van mensen.

Zwarte rat

De zwarte rat, ook bekend als de scheepsrat, is een slanke rat die vaak geassocieerd wordt met menselijke nederzettingen, vooral in havengebieden. Deze soort rat staat bekend om zijn behendigheid en het vermogen om goed te klimmen.

Zwarte rat herkennen

Zwarte ratten zijn te herkennen aan hun spitse snuit en lange, dunne lichaam. Ze hebben grote oren en een lange staart die langer is dan hun lichaam. Hun vacht is meestal donker van kleur, van bruin tot bijna zwart. Zwarte ratten kiezen graag hoger gelegen plekken zoals zolders om te nestelen en zijn bekend om hun neiging om te knagen. Een volwassen zwarte rat kan een lichaamslengte bereiken van ongeveer 16 tot 24 centimeter, exclusief de staart. De staart van een zwarte rat is meestal langer dan zijn lichaam, wat een extra lengte van 19 tot 26 centimeter toevoegt.

Zwarte rat kenmerken

• Lengte: 20 cm (Volwassen)
• Levensduur: 12 maanden (In het wild)
• Conserveringsstatus: Niet bedreigd (Stabiel)
• Gewicht: 75 – 230 g (Volwassen)
• Wetenschappelijke naam: Rattus rattus
• Draagtijd: 23 dagen
• Familie: Muridae

Zwarte rat gewoontes

• Leefwijze: Zwarte ratten zijn uitstekende klimmers en vestigen zich vaak in hoger gelegen delen van gebouwen.
• Geslachtsrijp: Worden geslachtsrijp binnen enkele maanden na de geboorte.
• Actief: Voornamelijk ’s nachts actief.
• Voeding: Voornamelijk granen, fruit, zaden en voedselresten van mensen.

Muskusrat

De Muskusrat, ook bekend als de muskusbiber, is een groot knaagdier dat voornamelijk in waterrijke gebieden leeft. Deze soort staat bekend om zijn zwemvaardigheden en het bouwen van holen langs waterkanten.

Muskusrat herkennen

Een muskusrat herken je aan zijn robuuste lichaam, bedekt met een dichte, bruine vacht. Ze hebben een lange, platte staart die helpt bij het zwemmen. Muskusratten hebben kleine ogen en oren die bijna verborgen zijn in hun vacht. Een volwassen muskusrat kan een lichaamslengte bereiken van ongeveer 30 tot 40 centimeter, exclusief de staart. De staart kan ongeveer 20 tot 25 centimeter lang zijn.

Muskusrat kenmerken

• Lengte: 40 – 70 cm (Volwassen)
• Gewicht: 0,6 – 2 kg (Volwassen)
• Conserveringsstatus: Niet bedreigd (Stabiel)
• Wetenschappelijke naam: Ondatra zibethicus
• Draagtijd: 28 dagen
• Familie: Cricetidae (Woelmuisachtigen)

Muskusrat gewoontes

• Leefwijze: Voornamelijk in waterrijke gebieden, bouwt holen langs oevers.
• Geslachtsrijp: Wordt geslachtsrijp binnen het eerste levensjaar.
• Draagtijd: 28 dagen.
• Actief: Zowel overdag als ’s nachts actief.
• Voeding: Voornamelijk planten, maar ook kleine waterdieren.

Woelrat

De Woelrat is een kenmerkend knaagdier in Europa, vooral te vinden in vochtige omgevingen zoals moerassen en rivieroevergebieden. Deze ratten zijn belangrijk voor het ecosysteem, omdat ze bijdragen aan de bodembeluchting en waterregulatie door hun graafgedrag. Ze hebben ook een aanzienlijke impact op de vegetatie in hun habitat door hun voedingsgewoonten. Een volwassen woelrat, ook bekend als een veldmuis of aardmuis, kan een lichaamslengte bereiken van ongeveer 12 tot 22 centimeter, exclusief de staart.

Woelrat herkennen

Woelratten zijn te onderscheiden door hun stompe snuit en relatief grote oren. Ze beschikken over een dichte, waterafstotende vacht, aangepast aan hun leefomgeving. Hun staart is korter dan die van andere rattensoorten, wat hen helpt te navigeren in hun vochtige habitats. Deze fysieke kenmerken zijn essentieel voor hun overleving in natte gebieden.

Woelrat kenmerken

• Wetenschappelijke naam: Arvicola amphibius
• Familie: Cricetidae
• Stam: Chordata (Chordadieren)

Woelrat gewoontes

• Leefwijze: Leven in vochtige omgevingen, graven uitgebreide gangenstelsels.
• Geslachtsrijp: Worden geslachtsrijp binnen enkele maanden.
• Draagtijd: Varieert, gemiddeld rond de 21 dagen.
• Actief: Voornamelijk ’s nachts actief.
• Voeding: Voornamelijk planten, maar ook kleine ongewervelden en dierlijk materiaal.